مشروح گفت و گو
هوشیاری رهبران مذهبی و بخصوص اسلامی توطئه‌ها را خنثی می‌کند
رهبر ارتدکس‌های مسکو و تمام روسیه مذاکرات کلیسای ارتدکس و اسلام را در جهت حل مشکلات توصیف کرد و با اشاره به تلاش برخی از کشورها برای زیر سئوال بردن صلح و آرامش مذهبی در روسیه تاکید کرد: «مطمئنم هوشیاری رهبران مذهبی و بخصوص اسلامی همه این تلاش‌ها را خنثی خواهد کرد.»
گفت و گو با : الکسی دوم، رهبر ارتدکس‌های روسیه
——————————————————————————–
به گزارش سایت موسسه گفت‌وگوی ادیان، “الکسی دوم”، اسقف اعظم کلیسای جامع مسکو و همه روسیه به سئوالات خبرگزاری اینترفکس درباره مسائل مختلف مذهبی پاسخ داده است که در زیر می‌خوانید:
انتظارات شما از نشست سران مذهبی جهان که قرار است در ماه جولای (اواسط تابستان) امسال در مسکو برگزار شود، چیست؟
نشست سران مذهبی جهان در مسکو که به ابتکار شورای بین‌الادیان روسیه و با دخالت مستقیم کلیسای جامع مسکو برگزار می‌شود، در حقیقت گردهمایی رهبران بانفوذ‌ترین جوامع دنیا، از جمله مسیحیت، یهودیت، اسلام و بودیسم به شمار می‌رود.
منطقی است که در این مجمع دیدگاههای متفاوت از مسائل گوناگونی که ادیان مهم دنیا امروزه با آن مواجهند، مطرح خواهد شد و باید برای این مسائل پاسخ‌هایی پیدا شود. بنابراین، دستورالعمل‌های از پیش تعیین شده‌ای برای این نشست برنامه‌ریزی نشده است؛ در عین حال مجمع حاضر بر خواست همه برای صلح و احترام متقابل متمرکز خواهد بود.
باید به خاطر داشت که در این نشست از الگوهای گفت‌وگوی بین‌الادیان پیروی خواهد شد که با توجه به تفاوت‌های مذاهب مختلف و مباحث مربوط به خداشناسی و سیاسی هر یک از این ادیان از اهمیت فراوانی برخوردار است. امیدورام در این اجلاس پیام روشنی به جهانیان عرضه شود.
آیا دستورالعمل یا سفارشی در رابطه با تدریس فرهنگ اصولی ارتدکس در مدارس دولتی دارید. چه کسانی با این طرح مخالف هستند؟
مباحث زیادی درباره دروس مذهبی ارتدکس در دبیرستان‌ها مطرح شده است و از مدت‌ها پیش این مباحث آغاز شده‌اند. متاسفانه بسیاری از کسانی که با این ابتکار مخالف هستند، از موضع کلیسا اطلاعی ندارند و یا به عمد سعی دارند این امر را به گونه‌ای دیگر جلوه دهند. ما را متهم کرده‌اند سعی داریم برای توسعه دیدگاههای خود از منابع دولتی و دبیرستان‌هایی استفاده کنیم که سکولار هستند؛ به همین دلیل این گونه بیان می‌کنند که کلیسا قصد دارد قیود و الزامات بنیادگرایه فرهنگ ارتدکس را در جامعه رواج دهد. هدف این است که این فرصت ایجاد شود تا جامعه حقوق آیندگان را اجرا کند، به گونه‌ای که نسل آینده از دانش و اطلاعات لازم درباره میراث فرهنگی، مذهبی و تاریخی خود بهره‌مند شود.
باید گفت که بدون درک شرایط مذهبی نمی‌توانیم با همه پیچیدگی‌های تاریخی خود آشنا شویم. کسی نمی‌تواند سخن از ادبیات، هنر و موسیقی روسیه سخن به میان بیاورد، بدون این که مبانی و اساس مذهبی مردم این کشور را درک کرده باشد. به نظر من فلسفه تک‌قطبی ماتریالیستی که هنوز در نظام آموزشی روسیه باقی است، برای تحقیقات درباره انسانیت در این کشور مضر است. شاید بسیاری از دانشمندان دوران شوروی به موفقیت‌های علمی دست یافته باشند که اثرات آن هنوز باقی است، اما همه چیز برای انسانیت مفید نیست. به عقیده من ادامه این وضعیت برای آینده کشور مخرب است.
نظر شما درباره اوضاع مذهبی در اوکراین چیست. آیا وضعیت مذهب در این کشور به نسبت سال‌های گذشته بهتر شده یا این که به وخامت گراییده است؟
اعلام رهبران اوکراین مبنی بر حفاظت از حقوق همه و آزادی‌های نهادهای مذهبی قابل ستایش است و ما از آن استقبال می‌کنیم.
به هر حال این قانون در همه استان‌ها و مناطق این کشور رعایت نمی‌شود. یکی از مثال‌های بارز آن مسائلی است که در کلیسای سنت “ترینیتی”، وابسته به کلیسای ارتدکس اوکراین، واقع در روستای “روخمانیف” در منطقه “ترنوپیل” پیش آمد. آنها را از کلیسا اخراج کردند و مومنان اکنون مراسم خود را در فضای باز انجام می‌دهند. ما از این که شاهد اختلاف با مسیحیان ارتدکس اوکراین هستیم، نگرانیم. این اختلافات همچون زخمی بر پیکره کلیساست و همچنین بر جامعه اوکراین درد و رنج تحمیل می‌کند.
با این حال، کلیسا خود باید به دنبال راهکاری برای مسئله باشد، بدون این که بیگانگان در این کار دخالت کنند. تلاش‌های دیگر کشورها برای دخالت در حل این مشکل تنها می‌تواند اوضاع را متشنج و مومنان را حساس کند.
گذشته از این، روابط میان ارتدکس‌ها و کاتولیک‌ها در اوکراین دور از شرایط مطلوب است. شرایط با منتقل کردن کاردینال “لوبومیر هوسار”، رئیس کلیسای کاتولیک از شهر “لیوف” به “کی‌اف” و تغییر عنوان وی به اسقف اعظمی کی‌اف بر شرایط شکننده کنونی افزوده است. اوضاع عمومی ارتدکس‌ها ناعادلانه است. امیدوارم دولت اوکراین توجه بیشتری به امور کلیسا به خرج دهد و از دخالت پرهیز کند و بهتر از پیش از حقوق همه جوامع سنتی مذهبی در این کشور حفاظت کند.
گزارش‌های متناقضی درباره تعداد دقیق پیروان ارتدکس در روسیه وجود دارد. آیا شما تخمین و یا آمار در این رابطه دارید که ارائه کنید. درباره مسلمانان، پروتستان‌ها و کاتولیک‌های آیا آماری وجود دارد؟
همواره شمارش دقیق مومنان یک دین در جامعه دشوار بوده است. در گذشته که دولتی منکر خدا بر این کشور حاکم بود، مردم به دلایل موجه نمی‌توانستند دین خود را تبلیغ کنند. امروزه مراکز خدمات اجتماعی آمار متفاوتی از تعداد پیروان ادیان مختلف در کشور ارائه می‌کنند. اما این آمار هیچ گاه دقیق نبوده است. متاسفانه عده‌ای تلاش دارند تعداد پیروان را در پایین‌ترین حد تخمین بزنند، ضمن این که بسیاری این تعداد را در بالاترین حد برآورد می‌کنند. در هر صورت نباید درباره تعداد پیروان یک مذهب در جامعه سیاسی‌کاری شود، یا بحث سودجویی در قبال دیگر مذاهب در بین باشد. به علاوه، دشوار است که بتوان معیار مشترکی برای ارزیابی ایمان یک فرد پیدا کرد.
با وجود این که به خاطر عدم ابراز دین از سوی مردم به جامعه‌شناسان دشوار است تعداد دقیق مومنان ارتدکس را در جامعه روسیه تخمین زد و آمار دقیقی ارائه کرد، به نظر من ارتدکس‌ها ۷۰ الی ۸۰ درصد از جامعه روسیه را تشکیل می‌دهند.
گفت‌وگوی کلیسای ارتدکس روسیه با اسلام در چه مسیری پیش می‌رود؟
این گفت‌وگوها اصولاً از سال ۱۹۹۷ و توسط شورای بین‌الادیان برگزار شده است. در این راستا نمایندگان چهار مذهب اصلی روسیه، یعنی اسلام، ارتدکس، یهود و بودایی گردهم آمده‌اند. هدف این گفت‌وگوها یافتن راهکارهای مشکلاتی است که در جامعه وجود دارد.
من بار دیگر تاکید می‌کنم که مذاهب روسیه با موفقیت در حال توسعه هستند، با وجود آن که تلاش‌هایی از سوی برخی از نهادهای خارجی و افراط‌گراها انجام می‌شود تا صلح و آرامش مذهبی در روسیه را آزمایش کنند. من مطمئنم که هوشیاری رهبران مذهبی و بخصوص رهبران اسلامی این تلاش‌ها را بی‌ثمر خواهد کرد.
تبادل نظرات و همکاری در امور اجتماعی میان مذاهب مختلف جدای از مباحث اصولی نیست. در این مباحث موضع و روش گروه‌‌ها درباره مشکلات مشخص می‌شود.
به عنوان مثال، تهران در اواخر فوریه و اوایل ماه مارس میزبان پنجمین نشست کمیسیون روسیه و ایران در ارتباط با گفت‌وگوی اسلام و ارتدکس بوده است. در این نشست‌ها درباره معاد و تاثیر آن بر جامعه مدرن بحث شد. در این مباحث اختلافات و شباهت‌های میان دکترین اسلام و مسیحیت مطرح شد. شرکت‌کنندگان همچنین قویاً توهین‌هایی را که به مذاهب در برخی جوامع می‌شود، محکوم کردند.